اختلال پانیک (Panic Disorder) یا اختلال هراس یا وحشت چیست؟
اختلال پانیک، وسواس، افسردگی و فوبیا، همه‌ی این موارد جزء اختلالات اضطرابی محسوب می‌شوند؛ بنابراین برای درمان اختلال پانیک، درمان افسردگی، درمان وسواس و … تا حدی می‌توان شباهت‌هایی را میان آنها پیدا کرد.
اختلال وحشت یا پانیک زمانی رخ می‌دهد که حملات پانیک ناگهانی و غیرمنتظره‌ای را تجربه کنید. DSM-5 حملات پانیک را به صورت افزایش ترس یا اضطراب ناگهانی و شدید تعریف می‌کند که طی چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. افراد مبتلا به این اختلال با ترس اینکه هر لحظه ممکن است دچار حمله پانیک یا وحشت شوند، زندگی می‌کنند. وقتی احساس وحشت ناگهانی و طاقت‌فرسایی کنید که دلیل مشخصی ندارد، ممکن است دچار حمله پانیک یا وحشت شوید. همچنین ممکن است علائم جسمی مانند تپش قلب، مشکلات تنفسی و تعریق را تجربه کنید.
بیشتر افراد در زندگی خود یکی دو بار دچار حمله پانیک یا وحشت می‌شوند. انجمن روانشناسی آمریکا گزارش داده است که از هر ۷۵ نفر، یک نفر ممکن است دچار اختلال پانیک شود. بنابراین توجه به شیوه درمان پانیک، امری جدی و حیاتی است.
حتی اگر علائم اختلال پانیک بسیار طاقت‌فرسا و ترسناک باشد، با درمان پانیک می‌توان آنها را کنترل کرد و بهبود بخشید. جستجوی درمان پانیک، مهمترین قسمت در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شما است.
علائم اختلال پانیک یا وحشت چیست؟
شروع بروز علائم اختلال پانیک غالبا در نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال است. اگر چهار بار یا بیشتر دچار حمله پانیک شده‌اید، یا ترس از این دارید که یک حمله پانیک دیگر را پس از تجربه یک حمله داشته باشید، ممکن است دچار اختلال پانیک باشید.
حملات پانیک ترس شدیدی ایجاد می‌کند که به طور ناگهانی و اغلب بدون هشدار اولیه شروع می‌شود. حمله به طور معمول ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، اما در موارد شدید، علائم ممکن است بیش از یک ساعت طول بکشد. این تجربه برای هر فردی متفاوت است و علائم آن نیز اغلب متفاوت است.
علائم رایج مرتبط با حمله پانیک عبارتند از:
- تپش قلب
- تنگی نفس
- احساس خفگی کردن
- سرگیجه
- گیجی
- حالت تهوع
- تعریق
- لرزش
– تغییرات در وضعیت روانی، از جمله احساس غیر واقعیبودن یا شخصی‌سازی (جدا شدن از خود).
– بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها یا پاها
- درد در قفسه سینه
- ترس از مردن
علائم حمله وحشت یا پانیک اغلب بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهد. به طور معمول، ترس موجود متناسب با میزان خطری نیست که در محیط وجود دارد. از آنجا که این حملات قابل پیش‌بینی نیستند، می‌توانند عملکرد شما را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند.
ترس از حمله پانیک یا وحشت، یا یادآوری حمله وحشت، می‌تواند منجر به حمله دیگری شود.
چه عواملی باعث اختلال پانیک می‌شود؟
دلایل بروز اختلال پانیک به روشنی درک نشده است. تحقیقات نشان داده است که اختلال پانیک ممکن است به موارد ژنتیکی هم مرتبط باشد. اختلال پانیک یا وحشت همچنین با تحولات قابل توجهی که در زندگی رخ می‌دهد نیز همراه است. رفتن به دانشگاه، ازدواج یا داشتن اولین فرزند، همه اینها تحولات عمده زندگی است که ممکن است استرس ایجاد کند و منجر به ایجاد اختلال وحشت شود.
چه کسی در معرض ابتلا به اختلال پانیک یا وحشت است؟
اگرچه دلایل اختلال وحشت یا پانیک به طور واضح درک نشده است، اما اطلاعات مربوط به این بیماری نشان می‌دهد که گروه‌های خاصی، احتمال ابتلا به این اختلال را دارند. بر اساس انستیتوی ملی بهداشت روان، به طور خاص، زنان دو برابر مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
اختلال پانیک یا وحشت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیشتر افرادی که برای اولین بار دچار حمله پانیک می‌شوند، معتقدند که دچار حمله قلبی شده‌اند.
هنگامی که به بخش اورژانس مراجعه می‌کنید، پزشک آزمایشات مختلفی را انجام می‌دهد تا ببیند علائم شما در اثر حمله قلبی ایجاد شده است یا خیر. پزشک ممکن است برای رد سایر شرایطی که می‌توانند علائم مشابه ایجاد کنند، الکتروکاردیوگرام (ECG) برای بررسی عملکرد قلب یا آزمایش خون انجام دهد.
همچنین پزشک شما ممکن است معاینه سلامت روان را انجام دهد و از شما در مورد علائم‌تان سوال بپرسد. در صورتیکه پزشکتان تشخیص اختلال پانیک یا وحشت را بدهد، وجود هرگونه اختلالات پزشکی دیگر رد خواهد شد و می‌توانید برای درمان اختلال پانیک اقدام نمایید.
چگونه اختلال پانیک یا وحشت درمان می‌شود؟
درمان پانیک یا پحشت بر کاهش یا از بین بردن علائم شما متمرکز است. این امر از طریق درمان با یک متخصص واجد شرایط و در بعضی موارد، دارویی حاصل می‌شود. درمان به طور معمول شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) است. این روش درمانی به شما می‌آموزد که افکار و رفتار خود را تغییر دهید تا بتوانید حملات خود را درک کرده و ترس خود را کنترل کنید.
داروهایی که برای درمان پانیک یا وحشت استفاده می‌شوند، می‌توانند شامل مهار کنندههای انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI) و دسته‌ای از داروهای ضد افسردگی باشند. SSRIهای تجویز شده برای اختلال وحشت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- فلوکستین
- پاروکستین
- سرترالین
سایر داروهایی که بعضی اوقات برای درمان پانیک یا وحشت استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- مهار کنندههای بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIها)، دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی.
- داروهای ضد تشنج
- بنزودیازپین‌ها (که معمولا به عنوان آرام کننده استفاده می‌شوند)، از جمله دیازپام یا کلونازپام.
- مهار کنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs)، نوع دیگری از ضد افسردگی‌ها هستند که به دلیل عوارض جانبی جدی که دارند، به ندرت استفاده می‌شوند.
علاوه بر این روش‌های درمانی، برخی تمرینات وجود دارد که می‌توانید آنها را در خانه انجام دهید تا علائم خود را کاهش دهید. مثلا:
- حفظ یک برنامه روزانه منظم
- ورزش منظم
- خواب کافی
- اجتناب از مصرف محرک‌ها مانند کافئین
چشم‌انداز بلندمدت برای درمان پانیک چیست؟
اختلال پانیک اغلب یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است که درمان آن دشوار است. برخی از افراد مبتلا به این اختلال به خوبی به درمان پاسخ نمی‌دهند. برخی ممکن است دوره‌هایی داشته باشند که هیچ علائمی نداشته باشند و یا دوره‌هایی داشته باشند که علائم آنها کاملا شدید باشد. بیشتر افراد مبتلا به اختلال وحشت با درمان پانیک، بسیاری از علائم را تسکین می‌دهند. مراجعه به یک روانشناس خوب، می‌تواند تاثیر بسزایی در فرایند درمان پانیک شما داشته باشد.
چگونه می‌توان از اختلال پانیک یا وحشت جلوگیری کرد؟
جلوگیری از اختلال پانیک یا وحشت ممکن نیست. با این حال، می‌توانید با اجتناب از مصرف الکل و مواد محرک مانند کافئین و همچنین داروهای غیرقانونی، علائم خود را کاهش دهید. همچنین اگر به دنبال یک واقعه ناراحت کننده زندگی، علائم اضطراب را تجربه می‌کنید، توجه به موارد فوق برایتان مفید است.