شامپوهای موجود در داروخانه‌ها و سوپرمارکت‌ها در ظاهر شوینده‌های بی ضرری به نظر می‌رسند ولی در اکثر موارد اینگونه نیست. در این مطلب به برخی از مواد تشکیل دهنده شامپوهای کارخانه‌ای و برخی از ضررهای آنها اشاره می‌کنیم و در ادامه مطلب، چند روش خانگی برای درست کردن شامپوی گیاهی و یا به عبارتی شامپوی خانگی توضیح ارائه داده خواهد شد اما قبل از اینکه به طرز تهیه شامپو خانگی بپردازیم با شامپوهای صنعتی و عوارض مواد موجود در آنها کمی آشنا شویم.
زمانی که شامپویی را از قفسه فروشگاهها و داروخانه‌ها بر میدارید پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به مواد تشکیل دهنده آن بیاندازید که می‌تواند شامل یک و یا چند مورد از مواد زیر باشد:
برخی از مواد شیمایی موجود در شامپوها عبارت‌اند از :
۱) سولفات لاریل سدیم
سولفات لاریل سدیم به اختصار SLS با فرمول NaC12H25SO4 یک ماده پاک کننده و شوینده قوی است که به صورت گسترده ای در محصولات تمیز کننده و بهداشتی و همچنین در شامپو مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیقات اخیر نشان داده است که سولفات لاریل سدیم برای پوست بدن مضر است و می‌تواند باعث التهابات پوستی شود. در واقع از این ماده در برخی از آزمایشات پزشکی، برای تشخیص برخی از مشکلات پوستی، برای ایجاد التهاب در پوست استفاده می‌شود! طبق برخی از تحقیقات، سولفات لاریل سدیم باعث مهار سنتز DNA در برخی از سلول‌های پوست می‌شود و سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و زمینه را برای التهاب پوست آماده می‌کند.
۲) پروپیلن گلیکول
پروپیلن گلیکول (به انگلیسی: Propylene glycol) با فرمول شیمیایی C۳H۸O۲ نوعی روان کننده و حلال است که به عنوان ماده ضد انجماد و ضدیخ در هواپیماها مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، از این ماده شیمیایی به عنوان نرم کننده و مرطوب کننده در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. با وجود اینکه استفاده از پروپیلن گلیکول از نظر FDA مورد تایید قرار گرفته است ولی موارد متعددی از مسمومیت با پروپیلن گلیکول گزارش شده است. در برخی از مقالات پزشکی به اثرات نامطلوب این ماده بر روی سیستم عصبی مرکزی، تشنج و آریتمی قلبی اشاره شده است.
۳) پلی‌اتیلن گلیکول
پلی‌اتیلن گلیکول (به انگلیسی: Polyethylene glycol) که معمولا در ترکیبات شامپوها با نام PEG نوشته می‌شود، یک ماده شیمیایی روغنی و از ترکیبات اتر است که کاربردهای تجاری و صنعتی بسیار زیادی دارد. از این ماده در محصولات روان کننده و در شامپوها استفاده می‌شود و خاصیت لیز کننده شامپوها به خاطر وجود همین ماده شیمیایی است. گزارشات بسیاری در مورد ایجاد حساسیت و آلرژی در زمان استفاده از PEG وجود دارد.
۴) دی متیکون یا پلی(دی متیل سیلوکسان) (PDMS)
دی متیکون یا پلی (دی متیل سیلوکسان) (PDMS) نوعی پلیمر مبتنی بر سیلیکون است و خاصیت ویسکوالاستیسیته دارد. در برخی از گزارشات اشاره شده است که این ماده شیمیایی می‌تواند باعث ترماتیت تماسی شود. علاوه بر آن، این ماده شیمیایی در برخی از موارد می‌تواند با اختلال غدد درون ریز بدن، باعث تغییرات هورمونی شود.
۵) عطرها
با وجود اینکه بوی شامپو و عطر استفاده در شامپو به نظر می‌رسد بی‌خطر باشد ولی در واقع اینطور نیست! در شامپوهایی که از اسانس و رایحه گیاهی استفاده نشده است معمولا از ماده‌ای به نام دی‌بوتیل فتالات استفاده می‌شود. این ماده در اکثر شامپوها استفاده می‌شود و تحقیقات زیادی در مورد عوارض آن وجود ندارد. این ماده شیمیایی در دوران بارداری ممکن است برای سلامت مادر و جنین مضر باشد.
طرز تهیه شامپو خانگی و گیاهی
در ادامه این مطلب چند روش برای درست کردن شامپو در خانه (طرز تهیه شامپو خانگی) برای شما آماده کرده‌ایم و از این شامپوها می‌توانید برای شستن موهای چرب، معمولی، خشک و حتی به عنوان شامپو بدن استفاده کنید.
مواد اولیه لازم برای تهیه شامپو خانگی
• مایع صابون کاستیا
صابون کاستیا نوعی ماده روغنی بر پایه روغن زیتون است. این صابون مایع معمولا شامل روغن زیتون، روغن کنجد، روغن جوجوبا، ویتامین E و اسید سیتریک است. این صابون مایع، پایه تهیه شامپوهای خانگی و گیاهی است. موقع خرید صابون مایع کاستیا حتما توجه داشته باشید که نوع ارگانیک و بدون عطر و اسانس را انتخاب کنید. به دلیل اینکه این صابون مایع بسیار غلیظ است، قبل از استفاده و تهیه شامپو خانگی باید با آب مقطر و دیونیزه شده آن را رقیق کنید.
• صمغ کازانتین (زانتان)
صمغ کازانتین نوعی ضخیم کننده و تثبیت کننده است که در برخی از مواد غذایی و لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. صمغ کازانتین محصول فرعی از قندهای تخمیر شده با باکتری زانتوموناس است که در تهیه شامپو خانگی و شامپو گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آموزش طرز تهیه شامپو گیاهی و خانگی
۱) شامپو آلوئه ورا مخصوص موهای خشک
در این دستور العممل از ژل آلوئه ورا بجای آب برای رقیق کردن صابون کاستیا استفاده می‌شود. آلوئه ورا خواص و فواید بسیار زیادی دارد و می‌تواند برای رشد مو و نرمی‌مو بسیار مفید باشد. در این شامپو از روغن بادام نیز استفاده شده است که به پوست سر نفوذ می‌کند و رطوبت پوست سر را تامین می‌کند. برای تهیه این شامپو خانگی و کاملاً طبیعی می‌توانید از روش زیر استفاده کنید.
مواد لازم :
- نصف فنجان مایع صابون کاستیا
- نصف فنجان ژل آلوئه ورا
- ۲ قاشق چای خوری روغن بادام
- ۶ قطره روغن اسطوخودوس
- ۶ قطره اسانس مریم گلی
- یک چهارم قاشق چای خوری صمغ زانتان
طرز تهیه: مایع صابون کاستیا را با ژل آلوئه ورا مخلوط کرده و روغن بادام را به آن اضافه کنید. سایر مواد را به آن اضافه کرده و در آخر صمغ زانتان را به بقیه مواد اضافه کنید.
۲) شامپو رزماری، ویژه‌ی جوان سازی پوست
در بین گیاهان دارویی، گیاه رزماری یکی از بهترین گیاه دارویی برای تحریک پوست سر و فولیکول مو است که می‌تواند برای کاهش ریزش مو و افزایش رشد مو بسیار مفید باشد. علاوه بر این می‌تواند باعث به تعویق انداختن سفید شدن مو شود. برگ تازه و خرد شده رزماری را به مدت ۱۵ دقیقه در نصف فنجان آب بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و برگ‌های خرد شده رزماری را خوب فشار دهید تا آب آن کاملا خارج شود. این آب را با نصف فنجان مایع صابون کاستیا مخلوط کرده و سپس مواد زیر را به ترتیب به آن اضافه کنید.
- ۱ قاشق چای خوری روغن جوجوبا
- نصف فنجان پودر رزماری
- ۱۰ قطره اسانس رزماری
- یک چهارم قاشق چای خوری صمغ زانتان
۳) شامپو با روغن نعناع، خنکی و قدرت تازگی
در ادامه تهیه شامپو خانگی به گیاه جادویی نعناع می‌رسیم! روغن نعناع افزایش سرعت رشد مو و ضخیم شدن موها می‌شود. برای تهیه این شامپو کافی است نصف فنجان روغن نعناع را با نصف فنجان صابون مایع کاستیا مخلوط کرده سپس ۱ قاشق چای خوری روغن جوجوبا + ۱۰ قطره اسانس نعناع + یک چهارم قاشق چای خوری صمغ زانتان را به آن اضافه کنید. از این شامپو می‌توانید به عنوان نرم کننده مو و مرطوب کننده پوست سر استفاده کنید.
۴) شامپوی پرتقال مناسب برای موهای چرب
پوست پرتقال حاوی ترکیباتی به نام لیمونن است که به طور گسترده ای در لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود و عطر بسیار خوبی دارد. روغن پرتقال از پوست پرتقال استخراج می‌شود. برای تهیه شامپو پرتقالی در خانه کافی است نصف فنجان صابون مایع کاستیا را نصف فنجان آب رقیق کرده و یک قاشق چای خوری روغن آرگان به آن اضافه کنید. سپس به آن ۶ قطره روغن پوست پرتقال اضافه کرده و در نهایت یک چهارم قاشق چای خوری صمغ زانیتان به این شامپو اضافه کنید.
۵) روغن درخت چای، تهیه شامپو ضد شوره سر
روغن درخت چای دارای خواص ضد قارچی است و می‌تواند برای درمان شوره سر نیز بسیار مفید باشد. در یک مطالعه که به مدت ۴ هفته انجام شد، شرکت کنندگانی که از شامپو روغن درغن چای استفاده کرده بودند تا ۴۵ درصد کاهش شوره سر را گزارش کردند. برای تهیه این شامپوی گیاهی کافی است نصف فنجان صابون مایع کاستیا را با نصف فنجان آب رقیق کرده و سپس ۱ قاشق چای خوری روغن آرگان اصل + ۱۲ قطره اسانس روغن درخت چای به آن اضافه کرده و در نهایت صمغ زانتان را نیز به این شامپو اضافه کنید.
۶) شامپو بابونه برای داشتن موهای بلند
بابونه منبعی بسیار غنی از فلاونوئیدهای زرد رنگ به نام آپی ژنین است. گل بابونه به صورت طبیعی برای رنگ کردن پشم به رنگ زرد استفاده می‌شود. برای تهیه این شامپوی تقویت کننده می‌توانید نصف فنجان مایع صابون کاستیا را با نصف فنجان روغن بابونه مخلوط کرده و یک قاشق چایخوری روغن زیتون اصل و ۵ قطره اسانس پوست پرتقال و ۵ قطره اسانس لیمو به آن اضافه کرده و در نهایت صمغ زانتان را به این شامپو اضافه کنید.
۷) شامپو نعنا و اکالیپتوس برای درمان قطعی خارش پوست سر
در تهیه انواع شامپوهای خانگی باز به نعناع باز می‌گردیم اما در کنار اکالیپتوس! رایحه انرژی دهنده نعناع و اکالیپتوس می‌تواند شروع خوبی برای صبح کاری شما باشد. برای این منظور می‌توانید تعدادی برگ نعناع را شب قبل از خواب در یک فنجان آب جوش بیاندازید و صبح روز بعد برگ‌ها را داخل آب خرد کنید. سپس برگ‌های نعناع را از آب خارج کرده و فشار دهید تا آب آن کاملا خارج شود. سپس نصف فنجان از این آب را با نصف فنجان صابون مایع کاستیا مخلوط کرده و ۱ قاشق چای خوری روغن زیتون + ۱۰ قطره اسانس اکالیپتوس و یک چهارم قاشق چای خوری صمغ زانتان را به آن اضافه کرده و استفاده کنید.
امیدواریم از این مطلب برای آموزش تهیه شامپو خانگی و گیاهی لذت برده و استفاده کرده باشید، لطفاً تجربه‌های خود را در این زمینه با ما و سایر کاربران از طریق دیدگاه (کامنت) در میان بگذارید.