صورتی‌ها: اقدامات دندانپزشکی در دوران بارداری به دلیل شرایط خاصی که افراد باردار دارند باید به شیوه درست و بسیار دقیق انجام شود تا به مادر و نوزاد آسیبی وارد نشود. به دلیل وجود این حساسیت‌ها دندانپزکشی در دوران بارداری به یک نگرانی برای زنان باردار و حتی همراهان ایشان تبدیل شده است. ما در این مقاله قصد داریم تا در مورد اهمیت رعایت بهداشت دهان در دوران بارداری و پس از زایمان مطالبی را بیان کنیم.
همچنین به بررسی اقدامات دندانپزشکی در هر سه دوره بارداری شامل سه ماهه اول بارداری، سه ماهه دوم بارداری و سه ماهه سوم بارداری پرداخته و استفاده از برخی داروها در این دوران را بیان خواهیم کرد.
دندانپزشکی در دوران بارداری
مراقبت‌های بهداشتی دهان به ویژه برای زنان باردار که مادر خواهند شد برای حفظ سلامتی خود و هم نوزاد بسیار حائز اهمیت است. بسیاری از زنان باردار به علت کمبود بهداشت دهان و دندان نیاز به انجام اعمال دندانپزشکی در دوران بارداری دارند.
اکثر دندانپزشکان تمایلی به درمان دندان‌های خانم‌های باردار به علت عدم اطمینان در مورد اثرات درمان بر روی مادر و جنین ندارند. علاوه بر این، بسیاری از زنان باردار اهمیت مراجعه به دندانپزشکان برای دریافت مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان را در دوران پس از زایمان نادیده می‌گیرند.
تغییرات در محیط دهان با مصرف مواد غذایی در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندانها شده و همچنین میزان بروز پره‌اکلامپسی، زایمان زودرس و وزن کم نوزاد را افزایش می‌دهد. بنابراین، لازم است که بهداشت دهان در طول حاملگی به درستی مدیریت شده و در صورت لزوم به درمان اقدام کنید.
پری-اکلامپسیا از عوارض دوران بارداری و یک اختلال چندارگانی است. این بیماری یکی از علت‌های مهم مرگ و میر مادران باردار است.(منبع)
حال می‌خواهیم به چند مساله بسیار مهم در مورد این که آیا مراجعه به دندانپزشکی در زمان بارداری مضر است یا نه؟ بپردازیم. همراه ما باشید تا اطلاعات خود در مورد دندانپزشکی در دوران بارداری را افزایش دهید.
چرا در دوران بارداری مراقبت های دندانی مهم است؟
تغییرات هورمونی بارداری و برخی داروها می‌توانند خطر بیماری پریودنتال و خشکی دهان را افزایش دهند، بنابراین توصیه می‌کنیم که زنان باردار در طول مدت بارداری روزانه ۲ بار مسواک بزنند. این ممکن است به نظر زیاد باشد، اما می‌تواند باعث از بین رفتن حفره‌های دندانی شده و خطر سکته قلبی را کاهش دهد.
استفراغ مربوط به بیماری شدید صبحگاهی (ویار)، می‌تواند سبب فرسایش دندانها شود. همچنین ترشح برخی هورمون‌ها در دوران بارداری باعث بروز انواع غده‌های لثه‌ای، خونریزی لثه‌ها و … شده که موجب اذیت شدن زن باردار خواهد شد ولی جای نگرانی نیست.
علاوه بر این، دندان‌های کودک در طول ماه‌های سوم تا ششم بارداری شروع به رشد می‌کنند. مهم است که زنان باردار رژیم‌های غذایی و رسیدگی به بهداشت دهان خود را برای تامین زمینه لازم برای رشد دندان‌های سالم در نوزادان خود کنترل کنند. عدم رعایت بهداشت دهان سبب بروز برخی بیماری‌ها در زنان حامله می‌گردد که به طبع بر روی نوزاد، هم در دوران بارداری و هم در زندگی آینده تاثیر خواهد داشت.
پریودنتال: یک مجموعه موضعی از چرک (یعنی آبسه) در بافت پریودنتیم است. این یک نوع آبسه دندانی است.
برای مثال این بیماری‌ها ممکن است در مادر بروز پیدا کرده و وی را مجبور به انجام اعمال دندانپزشکی در دوران بارداری کند:
۱. ژنژیویت دوران بارداری:
ژنژیویت یا التهاب لثه به حالتی گفته می‌شود که در آن پلاک‌های دندانی در خط لثه تجمع پیدا می‌کنند. این امر باعث تحریک لثه و حساس شدن آن شده که گاهی خونریزی هم پیدا می‌کند. اگر این پلاک‌ها را هر روز با مسواک یا نخ دندان پاک نکنید به مرور سفت‌تر شده و ماده‌ای غیرقابل برداشت به نام جرم (رسوب دندانی) ایجاد می‌کند. در صورتی که پلاک و جرم به زیر خط لثه گسترش پیدا کند، بیماری مزمن خواهد شد.
۲. افزایش ریزش دندانها در دوران بارداری:
زنان باردار بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند. بیماری صبحگاهی(ویار) باعث آزاد شدن مقدار زیادی اسید در دهان فرد باردار می‌گردد که بر روی مینای دندان اثر گذاشته و سبب از بین رفتن تدریجی آن می‌شود. برای جلوگیری از ریزش دندانها و همچنین حفظ مینای دندان بهتر است روزانه دو بار به مسواک زدن با خمیر دندان فلورایددار اقدام کنید.
۳. تومورهای بارداری لثه در زمان حاملگی:
بعضی از مواقع بر روی لثه‌های زنان باردار تومورهایی ایجاد می‌گردند. این تومورها که اغلب از سه ماهه دوم بارداری ایجاد می‌شوند شکلی تمشک مانند و حالتی بسیار متورم داشته که حین مسواک‌زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی می‌کنند. البته باید بگوییم که این عارضه بعد از زایمان به طور طبیعی از بین خواهند رفت ولی برای اطمینان خاطر بیشتر می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.
زنان باردار از چند هفتگی می‌توانند برای انجام اعمال دندانپزشکی به دندانپزشک مراجعه کنند؟
انجام دندانپزشکی در دوران بارداری در طول هر سه ماهه بارداری ایمن است. با این حال، سه‌ماهه دوم، برای انجام این درمان‌ها امن‌تر خواهد بود. درمان در سه‌ماهه سوم نیز بی‌خطر است، اما بیمار ممکن است زمان طولانی‌تری برای گذراندن دوران نقاهت سپری کند. همچنین توصیه پزشکان این است که کارهای غیر ضروری مثل عمل‌هایی که برای زیبا سازی دندان انجام می‌گردد بهتر است بعد از زایمان اقدام شود ولی انجام برخی کارهای ضروری مثل عصب کشی دندان در صورت لزوم مشکلی در انجام شدن ندارد.
۱. انجام اعمال دندانپزشکی در سه ماهه اول دوران بارداری:
از زمان لقاح تخمک تا هفته سیزدهم را سه ماهه اول حاملگی می‌نامند. در این دوران سیستم‌های عصبی ساختار واحدی را به خود گرفته و شکل و جنسیت نوزاد را مشخص می‌کنند. در این دوره اندام‌های جنین با سرعت زیادی رشد می‌کنند به همین دلیل کوچکترین بی‌احتیاطی در مصرف مواد خوراکی یا دارویی باعث ایجاد نقص در نوزاد خواهد شد. پس بهتر است در این دوران از انجام اعمال دندانپزشکی جدا خودداری شود.
۲. اقدامات دندانپزشکی در سه ماهه دوم دوران بارداری:
سه ماهه دوم بارداری شامل هفته‌های ۱۴ تا ۲۷ از حاملگی است. اثر خطرات دارویی در این دوره بسیار کمتر از سه ماهه اول بارداری است. با این وجود بسیاری از دندانپزشکان در این دوران هم نسبت به انجام اعمال دندانپزشکی در دوران بارداری بسیار حساس هستند. اما انجام اعمال دندانپزشکی در این دوران نسبتا امن‌تر است چرا که در این دوره تغییرات بدنی نوزاد و زن باردار بسیار کاهش می‌یابد و پزشکان با امنیت خاطر بیشتری می‌توانند از داروهای بیهوشی یا بی‌حس کننده‌ها استفاده کنند.
۳. انجام خدمات دندانپزشکی در سه ماهه سوم زمان بارداری:
بارداری عملکرد نورولوژیکی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل محرک‌ها در این دوره بسیار سریع‌تر از دوره‌های دیگر عمل خواهند کرد. این خود می‌تواند دلیلی بر وجود یک رابطه مستقیم با میزان بی‌حسی موضعی با مدت زمان بارداری باشد. استفاده از داروهای بی‌حس کننده در این دوران برای زنان باردار مشکلی ندارد ولی باعث کاهش اثرات بی حسی‌های موضعی می‌گردد.
مطلب پیشنهادی برای شما:
چه نوع بیهوشی برای انجام دندانپزشکی در دوران بارداری بهتر است؟
بدون شک تمام مواد استفاده شده بر روی زن باردار در نوزاد او نیز اثر می‌گذارد. یکی از داروهای رایج مورد استفاده در دندانپزشکی لیدوکائین است که برای بیهوش کردن فرد در زمان انجام عملیان دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای انجام عمل‌های دندانپزشکی در زنان باردار بهتر است که میران بی‌حسی و بیهوشی بسیار کم باشد چرا که اگر بیهوشی در زمان بارداری کنترل نشود ممکن است آسیب جبران ناپذیری هم به مادر و هم نوزاد وارد شود ولی اگر شخص بیمار درد زیادی حس کرد می‌توان میزان داروی بی حسی را نیز افزایش داد چرا که راحتی بیمار سبب آرامش نوزاد شده و استرس کمتری به فرد باردار و نوزاد وارد خواهد شد.
لیدوکائین به عنوان بی حس‌کننده موضعی در جراحی‌های کوچک و دندانپزشکی استفاده می‌شود.
استفاده از اشعه ایکس در زمان حاملگی خطری برای زنان باردار دارد؟
عکس گرفتن از دندان در دوران بارداری به گفته پزشکان ایرادی ندارد، فقط هنگام مراجعه به دندانپزشک اگر در ماه‌های اول بارداری هستید دندانپزشک خود را از این موضوع باخبر سازید چرا که آن‌ها برای جلوگیری از وارد شدن آسیب احتمالی به نوزاد، شکم شما را با یک پوشش خاص می‌پوشانند و یا در صورت نیاز با یک پرده از غده تیروئید شما محافظت کنند.
کدام یک از آنتی بیوتیک‌ها را می توان برای جلوگیری یا درمان عفونت دندان در زمان بارداری استفاده کرد؟
در دوران بارداری می‌توانید از انواع مسکن‌ها و یا آنتی بیوتیک‌ها به شرطی که دکتر تجویز کرده باشد استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دندانپزشک شما از همه داروهایی که استفاده شده چه تجویز شده و چه داروهایی که خودسرانه مصرف می‌کنید مطلع باشد.
این اطلاعات به دندانپزشک شما در نوشتن یک نسخه مفید و کارآمد بسیار کاربردی خواهد بود. دندانپزشک شما می‌تواند با پزشکی که برای دوره حاملگی به آن مراجعه می‌کنید برای انتخاب داروهایی مانند داروهای ضد درد و یا آنتی بیوتیک‌ها مشورت کند. دندانپزشک و پزشک شما هر دو در مورد شما و نوزادتان نگران هستند، پس هر گونه سؤالی که درباره داروها دارید از آن‌ها بپرسید.
پس از عمل دندانپزشکی، برای کنترل درد چه کاری می‌توانیم انجام بدهیم؟
استامینوفن برای کنترل میزان دردی که ممکن است بعد از عمل دندانپزشکی قریبان گیر شما شود تجویز می‌گردد و در حین بارداری خطری ندارد. در ساخت داروی استامینوفن کدئین از موادی استفاده شده که در تهیه مواد مخدر از آن‌ها بهره برده می‌شود به همین دلیل بیماران باید در اسرع وقت نسبت به قطع مصرف داروهای ضد درد مانند استامینوفن اقدام کنند.
دندانپزشکان هم نباید بیشتر از ۳۰ روز استعمال هر داروی مخدری را تجویز کنند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن در دوران بارداری توصیه نمی شود.
ایبوپروفن یا بروفن داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی است که برای تسکین علائم التهاب مفصل، قاعدگی دردناک، حملات نقرس و آسیب‌های حین ورزش و نیز به عنوان تب‌بر و ضد درد به ویژه در دردهای ناشی از التهاب استفاده می‌شود.(ویکی پدیا)
مراقبت های دندانی پس از تولد کودک چیست؟
پس از زایمان، مراقبت از دندان خود و همچنین نوزادتان را فراموش نکنید چرا که برای سلامت دندانها بسیار مهم است. به طور مرتب دندان‌هایتان را مسواک بزنید و برای نوزادتان بعد از رشد دندان‌هایش خمیردندان بدون فلوراید تهیه کنید تا به دندان‌های او آسیبی نرساند. پزشکان همچنین والدین را توصیه می کنند تا از شیر دادن به نوزادان با بطری‌ها پلاستیکی جلوگیری کنند زیرا ممکن است منجر به پوسیدگی دندان شود.
کنترل گرایش‌های غذایی هنگام بارداری
زنان باردار در زمان بارداری دچار تغیرات بسیار زیادی در رژیم غذایی خود خواهند شد. مثلا به غذاهای شیرین بسیار شوق پیدا خواهند کرد. خوردن غذاهای شیرین خطر پوسیدگی دندان را افزایش خواهد داد. اگر به غیر از شیرینی چیز خوردنی دیگری شما را ارضا نمی‌کند می‌توان میوه‌های شیرین را جایگزین آن کرد چرا که مواد قندی موجود در میوه‌ها مضرات کمتری نسبت به مواد قندی صنعتی مورد استفاده در انواع شیرینیجات دارند. به خاطر داشته باشید که بعد از خوردن هر گونه ماده شیرین سریعا به مسواک زدن اقدام کنید تا خطر پوسیدگی دندان‌های شما بسیار کاهش یابد.
چه زمانی به دندانپزشک اطلاع دهید که باردار هستید؟
هنگام مراجعه به دندانپزشک اگر باردارید یا حتی فکر می‌کنید که باردار هستید آن را با پزشک در میان بگذارید. چرا که اگر دوره بارداری شما جزو دوره‌های پرخطر باشد دندانپزشک برخی از اقدامات دندانپزشکی را جهت حفظ سلامتی شما و نوزادتان به تعویق خواهد انداخت.
مراجعه به دندانپزشکی در دوران بارداری و انجام اقدامات دندانپزشکی در دوران بارداری به مدت زمان بارداری بسیار مرتبط است و بانوان عزیز باید در زمان مناسب اقدام کنند.
ما در این مقاله به بررسی تاثیر ماده بی حسی دندانپزشکی در بارداری، بهترین زمان دندانپزشکی در بارداری، آیا دندانپزشکی در دوران بارداری مضر است یا نه؟ و چنین پرسش‌هایی پرداختیم.
چانچه هر یک از شما عزیزان نیز در دوران بارداری به دندانپزشکی مراجعه کرده و تجربه‌ای دارید خوشحال می‌شویم آن را با دیگر کاربران مجله صورتی‌ها به اشتراک بگذارید.
منابع استفاده شده در تهیه این مقاله:
ncbi.nlm.nih
utswmed.org
mouthhealthy.org
betterhealth.vic.gov
