شاید در زندگی هر شخصی، شرایطی پیش بیاید که مجبور باشد، دروغ بگوید، همچنین کسانی هم هستند که به دروغ گفتن عادت دارند و بهتر است بگوییم همه‌ی کارهایشان را با دروغ حل می‌کنند. در جامعه ما هر دو دسته وجود دارند و کمتر کسی پیدا می‌شود که بگویید تا به حال دروغی نگفته! حتما شما هم شنیده‌اید که به برخی از دروغ‌ها، دروغ‌های مصلحتی و یا دروغ سفید می‌گویند و به برخی دیگر دروغ سیاه. به نظر شما دروغ مصلحتی و سیاه چه تفاوت و چه نقاط مشترکی با هم دارند؟ در این مطلب از مجله بانوان و دخترانه صورتی‌ها، به بررسی دروغ سفید و دروغ سیاه می‌پردازیم. همراه ما باشید.
دروغ سفید و دروغ سیاه
دروغ سیاه، در حالت کلی برای به دست آوردن منافع شخصی گفته می‌شود؛ در مقابل دروغ‌های مصلحتی یا همان دروغ‌های سفید، به بخشی از تعاملات زندگی روزمره ما تبدیل شده است که به دلایل مختلفی گفته می‌شوند و اغلب افراد، این دروغ‌ها را بدون ضرر می‌دانند. آیا واقعا دروغ‌های مصلحتی، عواقب منفی ندارند؟ ما در ادامه این مطلب در مورد منشا و پیامدهای دروغ سیاه و همچنین دروغ‌های مصلحت‌آمیز بحث می‌کنیم.
مثال‌های ساده برای دروغ سیاه و سفید
در زندگی روزمره، گاهی اوقات “دروغ سیاه” و گاهی “دروغ سفید” گفته می‌شود. در هر دو نوع دروغ، اطلاعات گمراه کننده به فرد یا گروه دیگری داده می‌شود. در واقع می‌توان گفت فرد دروغگو، طرف مقابل خود را فریب می‌دهد. با این حال تفاوت بزرگی بین دروغ‌های سیاه و دروغ‌های سفید وجود دارد: با دروغ‌های سیاه، فریبکار سعی می‌کند چیزی را به قیمت فریب به دست آورد. مثلا با یک مثال عامیانه و ساده می‌خواهیم در دو نوع دروغ سفید و دروغ سیاه را توضیح دهیم:
فروشنده ماشین، اطلاعات غلطی به خریدار می‌دهد تا او را فریب دهد و ماشین را به او بفروشد، این یک مثال ساده برای دروغ سیاه یا همان دروغ عامیانه می‌باشد. در واقع فروشنده ماشین برای به دست آوردن منافع شخصی خود، طرف مقابل را با دروغ گفتن فریب می‌دهد.
می‌خواهیم یک مثال ساده هم برای دروغ سفید یا دروغ مصلحی بگوییم. مثلا فرض کنید دوست شما، موهایش را کوتاه کرده و شما با این که باطناً علاقه‌ای به موهای جدیدش ندارید، در ظاهر به او می‌گویید که موهایت بسیار زیبا شده و به چهره‌ات می‌آید. در این جا هدف از دروغ گفتن تعمیق یک رابطه و خشنود کردن طرف مقابلمان است. در واقع شما به دوست خود، حرف‌هایی می‌زنید که او دوست دارد، بشنود.
انگیزه‌های مختلف از دروغ گفتن
مشخص است که فریب (دروغ) در دو مثال بالا انگیزه‌های بسیار متفاوتی دارد و معمولاً ما انسان‌ها، دروغ‌های سیاه را محکوم می‌کنیم و در مقابل، دروغ‌های مصلحتی، را زشت و ناپسند نمی‌دانیم. اما آیا این به معنی مطلوب و بدون آسیب بودن دروغ‌های سفید است؟ در این مقاله، ما تاکید می‌کنیم که دروغ‌های مصلحتی دقیقاً می‌توانند باعث آسیب شوند؛ چرا که افراد از آن‌ها برای پرورش روابط و وابستگی استفاده می‌کنند. زمانی که افراد می‌خواهند به کسی وابسته باشند، تمایل دارند با همه سوالات و اظهارات او موافقت کنند که چنین تعصبی می‌تواند آسیب‌زا باشد.
دروغ‌های سیاه
فریب و دروغ به قدری رایج است که نه تنها انسان‌ها، بلکه حتی حیوانات هم از آن استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، در حالی که میمون‌ها می‌توانند اغلب به سادگی غذا را از همتایان ضعیف خود بگیرند، ولی آن‌ها از فریب استفاده می‌کنند. حیوانات هم برای به دست آوردن غذا، برای این که از رقبای خود جلو بزنند از روش‌های حیله‌گری استفاده می‌کنند، در واقع همتایان خود را برای به دست آوردن منافع شخصی گمراه می‌کنند.
به طور کلی، مردم سعی می‌کنند با دروغ‌های سیاه از دیگران سوء استفاده کنند. این که آیا افراد در دروغ‌های سیاه شرکت می‌کنند یا نه؟ بستگی به این دارد که آیا چیزی می‌توانند از طریق دروغ بدست بیاورند؟ اگر جواب مثبت بود، چه نتیجه دروغگویی گرفتاری باشد و چه هزینه‌های روانشناختی در پی داشته باشد، فرقی نمی‌کند.
هزینه‌های روانشناختی یک دروغ با آن چه که انسان در مورد خودش فکر می‌کند، ارتباط دارد. به طور کلی مردم می‌خواهند فکر کنند که صادق هستند. گفتن دروغ‌های بزرگ و فریب دادن دیگران با این تصور ناسازگار است. گفتن دروغ‌های کوچکی که “تقریبا درست” هستند، سازگاری با یک تصور مثبت از خود را آسان‌تر می‌کند، در مقابل هزینه‌های روانشناختی دروغ سفید برای انسان‌ها زیاد می‌باشد.
دروغ‌های مصلحتی یا سفید
همانطور که در بالا مثال زدیم، هنگام گفتن این جمله به دوست “که موهایت چقدر قشنگ شده و به صورتت می‌آید” هیچ قصد بدی نداریم ولی چون این جمله نظرمان نیست، در واقع حقیقت را به دوستمان نگفته‌ایم. در این مورد مثال‌های زیادی به ذهن می‌رسد، قصد کلی از گفتن دروغ مصلحتی، راضی نگه داشتن طرف مقابل و خشنود کردن او است. این دروغ‌ها ممکن است نسبت به خود و یا نسبت به دیگران باشد. دروغ‌های نسبت به خود عواقب بیشتری دارند؛ مثلا در بیان خصوصیات خود اغراق کنیم و یا خود را آن گونه که نیستیم، نشان دهیم.
[box type=”download” align=”” class=”” width=””]مطلب پیشنهادی برای شما:
♦ چگونه انواع اضطراب و استرس را تشخیص دهیم؟
[/box]پیامدهای دروغ سیاه و دروغ‌های مصلحت‌آمیز
پیامدهای دروغ سفید و دروغ سیاه : اکنون در مورد این موضوع بحث می‌کنیم که چگونه دروغ‌های سیاه و دروغ‌های مصلحت‌آمیز بر فریبکار و فریب‌خورده تاثیر می‌گذارد. جای تعجب نیست که نتیجه نشان می‌دهد، دروغ سیاه به زیان فرد دروغگو تمام می‌شود و یا رابطه بین فریبکار و فریب‌خورده را به پایان می‌رساند. مثلا مشتری که متوجه دروغ فروشنده خودرو می‌شود احتمالاً فورا آن جا را ترک کرده و معامله به هم می‌خورد.
در مقابل، دروغ سفید، اغلب مستلزم پیامدهای بین فردی مثبت است. در مورد دروغ‌های سفید که به نفع دیگران است، باید بگوییم که این دروغ برای اغلب مردم دوست داشتنی بوده و بیش از پیش به آن فرد اعتماد می‌کنند. در چنین مواردی، گفتن حقیقت به خاطر راستگو بودن به عنوان خودخواهی دیده می‌شود و پسندیده نیست.
پس آیا دروغ سفید هیچ ضرری ندارد؟ حتی زمانی که انگیزه‌های دروغگویی صرفاً جلب توجه می‌باشد، فریب‌خورده و دیگر افراد ممکن است با عواقب منفی آن مواجه شوند. در مورد پاسخ‌سنجی، فرد فریب‌خورده ممکن است نتایج غلطی پیدا کند که می‌تواند تاثیر منفی بر سیاست‌ها، زندگی شخصی و عموم مردم بگذارد.
دروغ‌های سفید در موارد خنثی رخ می‌دهند که هیچ اطلاعات مطلوبی را منتقل نمی‌کنند. تحقیقات بیشتری برای مطالعه این که چگونه این دروغ می‌تواند شناسایی شود، مورد نیاز است.
نتیجه گیری کلی در مورد دروغ سفید و دروغ سیاه
پس دانستیم که دروغ سیاه برای منافع شخصی کاربرد دارد که روشی پسندیده نیست و آثار زیان‌بار آن را همه می‌دانند، ولی دروغ سفید دروغی است که به منظور جلب توجه و علاقه می‌گوییم، همچنین جنبه دیگری که می‌توانیم برای دروغ سفید و یا مصلحتی بیان کنیم این است که با بیان دروغ مصلحتی در واقع به خودمان دروغ می‌گوییم.
مثلا ممکن است با دروغ سفید از خودمان فردی در ذهن دیگران بسازیم که ما تفاوت دارد مثلا خود را فردی بسیار کتابخوان جلوه دهیم، در حالی که نیستیم!
دروغ سفید شاید در برخی موارد خطرناک‌تر از دروغ سیاه باشد و فرد را به نابودی بکشاند. زیرا در دروغ سفید (چه برای خود و چه برای دیگران) ذهنیت و تصویر غیر واقعی می‌سازیم، اگر دروغ در مورد خودمان است، خودباوری و عزت نفس خود را از دست می‌دهیم و اگر دروغ در مورد دیگران است، توانایی آنان را زیر سوال می‌برد و فقط برای مدت کوتاهی آن‌ها را راضی و خشنود نگه می‌دارد. پس دانستیم که دروغ سفید و دروغ سیاه با این که باهم تفاوت دارند ولی هر دو عواقب بدی دارند، پس سعی کنیم که از گفتن دروغ‌ها چه نسبت به خود و چه نسبت به دیگران، اجتناب کنیم.
این مطلب از مجله نیز به پایان رسید ممنون که همراه ما بودید، لطفا نظرات خود را در مورد مطلب بررسی دروغ سفید و دروغ سیاه بیان کنید ♥
در گردآوری مطلب “بررسی نقاط مشترک و تفاوت‌های دروغ سفید و دروغ سیاه” از منبع زیر کمک گرفته شده است: