تاریخچه مراسم باشکوه چهارشنبه سوری

در این مطلب از مجله صورتی‌ها به خاطر نزدیک بودن مراسم چهارشنبه سوری ، تاریخچه چهارشنبه سوری را برای شما دوستان آماده کردم و همچنین تاریخچه جشن چهارشنبه‌سوری در آذربایجان را بررسی می‌کنیم.

مراسم چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری نزدیک است و مردم شهر به دنبال جایی برای آتش روشن کردن و راهی برای شادمانی هستند. مراسم چهارشنبه سوری از زمان‌های بسیار قدیم برگزار می‌شده است. ولی رفته رفته تحریف شده و به مراسم کنونی که مراسمی پر از خطر جانی و مالی است تبدیل شده است. که پسران و دختران جوان از انواع مواد انفجاری مثل ترقه و … استفاده می‌کنند و آرامش را از شهر می‌گیرند.

جای تاسف است که هر ساله پسران و دختران جوان زیادی در این مراسم آسیب می‌بینند و خطر جانی و مالی آن‌ها را تهدید می‌کند. این مراسم تحریف شده و شادی  ارزش این را دارد که این همه تلفات جانی و مالی داشته باشیم؟

بهتر نیست به جای اجرای این مراسم تحریف شده ، رسم و رسوم واقعی چهارشنبه سوری را اجرا کنیم؟ که هیچ گونه آسیب مالی و جانی نداشته باشد. از خودمان شروع کنیم و رفته رفته آن را ترویج دهیم.برای این کار باید ابتدا باید پیشینه و تاریخچه چهارشنبه سوری را بدانیم. در این ادامه این مطلب از مجله دخترانه صورتی‌ها ، تاریخچه چهارشنبه سوری را با هم بررسی می‌کنیم در مطلب بعدی مطلبی راجع به رسم و رسوم‌های مختلف چهارشنبه سوری ، می‌خوانید. همراه ما باشید.

تاریخچه چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری برای ایرانیان ، یک جشن مهمی است که پیش از رسیدن سال جدید (عید نوروز) برگزار می‌شود و مردم در این روز برای دفع شر و بلا و برآورده شدن آرزوهایشان جشنی برگرار می‌کنند. آخرین سه شنبه‌ی آخر سال را شب چهار شنبه سوری می‌گویند. مردم ایران از زمان‌های قدیم ، آخرین سه‌شنبه سال را با آتش روشن کردن و پریدن از روی آن به استقبال عید نوروز می‌روند.

برای برگزاری این مراسم با شکوه در گوشه و کنار شهر آتش‌های بزرگ روشن می‌کنند و مرد و زن و پیر و جوان از روی آن پرش می‌کنند و ترانه (سرخی تو از من ، زردی من از تو ) می‌خوانند. ظاهرا مراسم چهارشنبه سوری برگرفته از آئین‌ها و رسم‌های قدیمی ایرانیان است که همچنان در میان آن‌ها و با اشکال دیگر در میان باقی بازماندگان اقوام آریائی رواج دارد و “سور” در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنای “جشن” ، ”مهمانی” و “سرخ”  آمده است.

جشن سور از زمان‌های قدیم ، در ایران رسم بوده است. قبل از ورود اسلام به ایران هر سال ۱۲ ماه، و هر ماه ۳۰ روز بوده که هر کدام از این ۳۰ روز اسمی مشخص داشته است که بعد از ورود اسلام به ایران تقسیمات هفته نیز به آن اضافه شد. در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پایکوبی با نام سور مرسوم بوده است.

جشن چهارشنبه سوری در آذربایجان

به اعتقاد قدیمی‌ها، عدد چهار اصل و ریشه طبیعت جاودانه است، لذا اولین چهارشنبه را منسوب به باد می‌دانستند و اعتقاد داشتند در آن روز باد خواهد وزید، دومین چهارشنبه منسوب به خاک، سومین به آتش و چهارمین به آب بود که در این زمان از یخ بستن خاک کاسته می‌شد و زمین نفس می‌کشید.

مردم آذربایجان به عنوان مهد تمدن باستانی ایران زمین، آیین‌ها و رسم و رسوم‌هایی را برگزار می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها چهارشنبه سوری آخر سال است. افروختن آتش در آذربایجان، مظهر پاکی و گرمی است.

در آذربایجان چهارشنبه سوری مرسوم به “آخیر چارشنبه” است که وجود واژه آخر در این ترکیب کلمه ، نشان دهنده این است که مردم آذربایجان در اسفند ماه چهارشنبه‌های دیگر را نیز جشن می‌گرفتند که امروزه این رسم تقریبا فراموش شده است. مطابق سنت‌های کهن و قدیمی مردم آذربایجان چهارشنبه هفته اول اسفند ماه را “چیله قووان” یعنی هفته‌ای که چله زمستان را فراری می‌دهد یا “یالانچی چارشنبه” (چهارشنبه دروغین) می‌نامیدند و با آیین‌هایی اتمام فصل زمستان را جشن می‌گرفتند.
چهارشنبه هفته دوم اسفند ماه مرسوم به “کوله چارشنبه” یعنی چهارشنبه کوتوله بود و سومین چهارشنبه نیز “موشتولوقچی چارشنبه” (پیام آور) نامیده می‌شد و چهارشنبه آخر را “آخیر چارشنبه ” می‌گفتند که چهارشنبه آخری مهم‌تر از سایر چهارشنبه‌ها بود و جشن‌های بزرگی در آن برگزار می‌شود.

علت نامگذاری چهارشنبه‌سوری

همچنین نام‌گذاری ۴ چهارشنبه در اسفند ماه به نوعی با رنگ‌های طبیعت مرتبط است که رنگ‌های سفید ، خاکستری، سیاه و سرخ از آن متبلور است. این چهارشنبه‌ها بین عموم مردم با نام‌های موشتلقچی (خبرچی) کوله (کوتوله) قره (سیاه) و قزیل (چهارشنبه طلایی) شناخته شده‌اند، که امروزه هم به این نام‌ها معروف هستند. از میان تمام مراسمات، آیین گسترده چهارشنبه آخر سال به عنوان یکی از رسوم نوروزی هنوز با حال و هوای قبلی برگزار می‌شود.