سل یکی از بیماری‌هایی است که ممکن است کودکان را درگیر خود کند. سل در کودکان خطرناک است و باید والدین بسیار مواظب بوده و اطلاعات کافی در مورد بیماری سل در کودکان داشته باشند تا به موقع اقدامات لازم را انجام دهند. در این مقاله از مجله صورتی‌ها قصد داریم تا برای شما بیماری سل در کودکان را به صورت کامل معرفی کرده و در طول مقاله علل، علائم سل در کودکان و روش‌های درمان این بیماری را خدمتتان معرفی کنیم.
بیماری سل در کودکان
شاید ندانید ولی تعداد زیادی در جهان بر اثر بیماری سل، از دنیا می‌روند. این بیماری که یک بیماری عفونی نسبتا شایع محسوب می‌شود، اگر در زمان درست شناسایی نشده و زمان زیادی از حضور باکتری مایکوباکتریوم در بدن بگذرد، درمان به سختی جواب خواهد داد. پس باید بکوشید تا نشانه های بیماری سل در کودکان را خیلی خوب بشناسید و در صورت بروز این علایم اقدامات لازم را انجام دهید.
قبل از این که به معرفی نشانه های بیماری سل بپردازیم، بهتر است ابتدا با این موضوع که بیماری سل چه نوع بیماری بوده و از چه سنینی شروع می‌شود، اطلاعات کافی بدست آورید.
بیماری سل چیست؟
سل یک بیماری عفونی شایع، و در بسیاری از موارد مرگبار است. این بیماری توسط گونه‌های مختلف مایکوباکتریا، به‌طور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می‌شود.
سل به‌طور معمول به شش‌ها حمله می‌کند، اما بر قسمت‌های دیگر بدن نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. اگر سل درمان نشود، بیش از ۵۰٪ از افرادی که به آن آلوده می‌شوند را به کام مرگ می‌کشاند. (منبع)
علل بیماری سل در کودکان چیست؟
همان طور که در بخش بالا گفتیم، دلیل بیماری سل، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. فرد آلوده به این بیماری با عطسه، سرفه و حتی صحبت کردن، باکتری‌ها را در هوا پخش می‌کند. فرد سالم یا همان کودک شما، با استنشاق این هوای آلوده، باکتری را به درون ریه‌های خود می‌کشد.
با ورود باکتری سل به درون ریه، از طریق گردش خون، خود را به سایر بخش‌های داخلی بدن می‌رساند و همه جای بدن بیمار را به خود آلوده می‌کند.
بهتر است که بدانید بیماری سل از این راه‌ها منتقل نمی‌شود:
- تماس جسمی مثل دست دادن
- غذا و یا نوشیدنی
- بوسیدن
- وسایل شخصی مثل شانه، ملافه، تخت خواب و … .
عفونت سل در افرادی به سرعت گسترش پیدا می‌کند که زمان زیادی را با فرد مبتلا می‌گذرانند. افرادی مثل خانواده، دوستان، آشنایان صمیمی و همکلاسی‌ها در مدرسه. تماس مکرر فرد مبتلا با نوزاد نیز باعث خواهد شد تا کودک نیز دچار بیماری سل شود.
بیماری سل در کودکان چقدر شایع است؟
شیوع بیماری سل در کشورهای توسعه یافته و جهان اولی در چند سال گذشته، کاهش یافته است. تخمین زده می‌شود که هر ساله حدود یک میلیون کودک در کل جهان به بیماری سل کودکان مبتلا می‌شوند.
البته هیچ منبع موثقی این موضوع را رد یا قبول نکرده است و برای داشتن آماری دقیق، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
انواع بیماری سل در کودکان:
عفونت سل، عفونتی که در بعضی از کودکان، یا علایمی از خود نشان نمی‌دهد یا این که علایمی به شدت خفیف دارد و هیچ پدر و مادری حتی متوجه آن نمی‌شود. در کل بیماری سل در کودکان، در دو دسته طبقه بندی می‌شود:
۱- عفونت سل نهفته:
در این نوع از عفونت سل، باکتری در بدن کودکان وجود دارد و به دلیل قدرت زیاد سیستم ایمنی کودک، باکتری نمی‌تواند رشد کند.
ویژگی‌های عفونت سل نهفته عبارتند از:
- هیچ گونه علایم بیماری وجود ندارد.
- کودک به هیچ وجه احساس کسالت و مریضی نمی‌کند.
- امکان انتقال عفونت به کودک دیگر وجود ندارد.
- بیماری سل نهفته فقط از طریق آزمایش خون و آزمایش پوست خود را نشان می‌دهد.
- در صورت عدم مداخله‌های پزشکی، بیماری نهفته سل، می‌تواند باعث بروز بیماری سل در کودکان شود.
۲- عفونت سل کودکان آشکار:
هنگامی که باکتری در بدن به صورت آزادانه شروع به تکثیر خود می‌کند و سیستم ایمنی نمی‌تواند مانع از رشد آن شود عفونت سل کودکان آشکار بروز پیدا می‌کند.
ویژگی‌های عفونت آشکار سل کودکان نیز عبارتند از:
- امکان انتقال عفونت در این نوع عفونت بسیار زیاد است.
- برای صحت اطمینان از بروز سل آشکار، آزمایش خون و پوشت باید انجام شود.
- شخص بیمار علایم بیماری را خیلی زود از خود نشان می‌دهد.
[box type=”download” align=”” class=”” width=””]
- برخی از کودکان چه در نوع نهفته و چه در نوع آشکار ممکن است علایم را با تاخیر بروز دهند. این بازه زمانی می‌تواند هم در چند روز و هم در عرض چند سال خلاصه شود.
- نوزادان و کودکان نوپا بسیار بیشتر مستعد ابتلا به انواع شدید بیماری سل هستند، چرا که هنوز سیستم ایمنی بدنشان به صورت کامل، رشد نیافته است.
مطلب پیشنهادی برای شما:
♦ علت، درمان و پیشگیری بیماری مادرزادی قلبی در نوزادان
[/box]علائم بیماری سل در کودکان:
کودکان مبتلا به عفونت نهفته این بیماری علایم خاصی ندارند. اما کودکان مبتلا به نوع آشکار عفونت سل کودکانه، علایم زیر را دارا می‌باشند:
- تب
- از دست دادن اشتها
- کاهش ناگهانی وزن
- رشد ضعیف کودک
- سرفه طولانی مدت
- تورم غدد
- لرز
- عرق کردن شبانه
- کاهش توجه
- بی حالی و کسلی
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
در صورت مشاهده هر یک از علایم زیر، باید با پزشک متخصص کودکان تماس بگیرید:
- سرفه طولانی مدت (بیش از دو هفته)
- تب طولانی مدت بدون هیچ گونه دلیل خاص
- بی حالی بیش از حد
- بعد از هر گونه تماس کودک با شخص بیمار
- مسافرت به کشورها و مکان‌هایی که میزان بیماران مبتلا به سل در آن جا زیاد است.
تشخیص بیماری سل در کودکان از چه راه هایی ممکن است؟
روش‌های تشخیص بیماری سل در کودکان به ویژه کودکان زیر ۴ سال، متفاوت بوده و در بعضی مواقعف نتیجه درستی را نشان نمی‌دهند.
به همین دلیل اغلب پزشکان قبل از شروع به انجام آزمایشات، سوالاتی در رابطه با سابقه خانوادگی و بیماری‌هایی که در خانواده موجو بدوه است می‌پرسد و سپس آزمایشات زیر را انجام می‌دهد:
- آزمایش خون: این آزمایش یکی از معمول‌ترین آزمایشات برای تشخیص بیماری سل است و از طریق آن، به سنجش ترشحات اینترفرون از طریق اشعه گاما می‌پردازند.
- آزمایشات پوستی: در این آزمایش، موادی به لایه بالای پوست تزریق می‌شود. اگر بعد از گذشت ۲ یا ۳ روز، محل تزریف ماده متورم شود، بیماری سل تشخیص داده می‌شود.
- آزمایش خلط: خلط؛ بهترین راه برای تشخیص بیماری سل است. اما چون کودکان نمی‌توانند به اندازه کافی، خلط ایجاد کنند تشخیص کمی دشوار می‌شود.
- اشعه X: برای بررسی اندازه و وضعیت ریه‌ها؛ این روش بسایر کارآمد است و پزشک می‌تواند تصمیم و تشخیص بهتری انجام دهد.
- اسکن اعضا با سی تی اسکن: برای گرفتن تصویر بهتر از شیوه عفونت و محل آن، این روش بسیار کاربردی است.
- لاواژ معده: محتویات معده برای بررسی وجود باکتری بیماری سل در کودکان، استخراج می‌شود. این آزمایش به مدت ۲ تا ۳ روز انجام می‌شود تا بیماری سل در کودکان تشخیص داده شود.
درمان بیماری سل در کودکان چگونه انجام می‌شود؟
محدود کردن شیوع عفونت در بدن و به طبع درمان کودک، از اهداف اصلی در درمان بیماری سل در کودکان است. به همین دلیل پزشکان عمدتا این داروها را تجویز می‌کنند:
- ایزونیازید (INH)
- ریفامپین (RIF)
- پیرازینامید (PZA)
- ریفابوتین
همه این داروها، بار باکتری‌های موجود در بدن بیمار را کاهش می‌دهند و از پیشرفت و انتقال آن به سایر افراد جلوگیری می‌کنند.
نکته مهم: به هیچ وجه، بدون تجویز پزشک از این داروها نباید استفاده شود!
پزشکان برای جواب گرفتن از این روش‌های درمان بیماری سل در کودکان، به مدت ۶ تا ۹ ماه این داروها را تجویز می‌کنند. برای درمان قطعی این بیماری، سپری کردن مدت زمان استفاده از دارو و دنبال کردن روش درمان تشخیص داده شده توسط پزشک الزامی است و باید حتما رعایت شود.
پزشک ممکن است برای درمان علایم نهفته و اثرات این داروها، داروهای دیگری نیز تجویز کند.
چگونه می توان از بروز بیماری سل در کودکان جلوگیری کرد؟
با انجام برخی از اقدامات پیشگیرانه و بهداشتی می‌توانید از مبتلا شدن فرزند دلبندتان به بیماری سل کودکان، جلوگیری کنید. اقداماتی مثل:
- از تماس افراد آلوده به این بیماری با کودکتان، جلوگیری کنید.
- همه اعضای خانواده باید هنگام عطسه یا سرفه، بهداشت را رعایت کنند و از دستمال کاغذی به جای دست یا آرنج، استفاده کنند.
- غربالگری و انجام آزمایشات به صورت منظم و همچنین چکاپ کامل کودکتان هر چند وقت یک بار، فراموش نشود.
در برخی موارد، انجام واکسیناسیون طبق توصیه پزشک، از بروز سل در کودکان پیشگیری می‌شود. شما نباید احتیاط‌های لازم را زیر پا بگذارید. پس حتما هنگام بروز علایم یا مبتلا شدن کودکتان به هر نوع بیماری حتی یک سرماخورده‌گی ساده، به پزشک مراجعه نمایید تا سلامت کودک تظمین شود.
آیا بیماری سل در کودکان، جنبه ژنتیکی نیز دارد؟
این سوال یکی از رایج‌ترین سوالات افراد مبتلا یا مشکوک به سل است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که ژن فرد می‌تواند در مبتلا شدن به بیماری سل، دخیل باشد و حساسیت زیادی ایجاد کند. با این حال، ژن‌ها فقط حساسیت را افزایش می‌دهند و لازم نیست حتما فرد را مبتلا کنند.
باید تحقیقات بیشتری انجام گیرد تا مشخص شود که ژن تاثیری مستقیمی بر مبتلا شدن به سل دارد یا نه!!!؟
چه کسانی بیشتر در معرض بیماری سل قرار دارند؟
سیستم ایمنی کودکان، گرچه بسیار قوی است؛ اما هنوز کامل نشده و در حال توسعه است. در صورتی که نوزاد یا کودک با فرد آلوده به بیماری سل ارتباط داشته باشد، ممکن است عفونت سرایت پیدا کند و کود شما نیز دچار بیماری سل شود.
اما به طور کلی افرادی که مستعد بروز این بیماری در خود هستند؛ عبارتند از:
- بیماران مبتلا به HIV (ایدز)
- بیماران کلیوی
- افرادی که زمان زیادی با افراد بیمار سر و کار دارند.
- نوزادانی که به تازگی تحت عمل پیوند اعضا بوده‌اند.
سل یک بیماری عفونی باکتریایی است. کشورهای توسعه یافته هر ساله شاهد رکود و کاهش تعداد مبتلایان به این بیماری هستند. بیماری سل در کودکان، به شرطی که خیلی زود تشخیص داده شود و اقدامات پزشکی و درمان به صورت مرتب انجام شوند، قابل درمان است و می‌توان گفت خطری جان کودک را تهدید نمی‌کند.
ممنون که تا انتها با این مطلب همراه ما بودید. حتما در بخش نظرات برای ما بنویسید که به نظرتان این مقاله مفید بوده یا خیر؟ و این که آیا تجربه خاصی از این بیماری و درمان آن دارید؟
[box type=”download” align=”” class=”” width=””]در ادامه این مطلب را نیز بخوانید:
♦ روش های درمان ذات الریه در نوزادان با طب سنتی و گیاهی
[/box]منبع: momjunction